Gratis geld en andere radicale ideeën.

Vijf ideeën die de wereld kunnen veranderen.

Er zijn maar weinig boeken die je vanaf het begin weten te boeien en je steeds weten te verrassen. Het boek van de nog jonge Rutger Bregman (1988), met als titel “Gratis Geld” is zo’n bijzonder boek. Deze historicus en publicist is een serieuze wetenschapper en een begaafd stylist tegelijkertijd.

Van de ruwweg 250 bladzijden dat het boek beslaat worden er al 50 ingenomen door honderden bronverwijzingen. Je vraagt je af waar Bregman de tijd vandaan heeft gehaald om al deze bronnen te lezen in zo’n korte tijd. Is hij een bezeten onderzoeker?   

Als bêtawetenschapper had ik nooit veel waardering voor de historische wetenschappen, maar moet nu eerlijk bekennen dat dit een grote vergissing is geweest. Bregman weet op een zeer interessante wijze historische personen tot leven te brengen en hun rol in de geschiedenis duidelijk te maken. Dat kunnen ministers zijn zoals Henk Hofstra (visie op belastingen), economen zoals Arthur Pigou (visie op consumentenbelastingen) en professoren zoals de Française Esther Duflo (randomized, controlled trials bij ontwikkelingshulp). Als je het boek gelezen hebt, zul je deze en nog vele andere namen nooit meer vergeten wat een grote verdienste is.

Zeer indrukwekkend zijn de onderzoeken van prof. Duflo naar de effectiviteit van ontwikkelingshulp. Jaarlijks wordt er wereldwijd bijna € 135 miljard aan uitgegeven en we onderzoeken nauwelijks wat het effect ervan is. Helpen gratis schoolboeken aan kinderen, een gratis schooluniform, schoolgeld, gratis maaltijden? Meestal is het antwoord nee. Wat wel helpt is verrassend genoeg een anti-diarreemiddel, een ontwormingsmiddel en een muskietennet. Er is veel wetenschappelijk onderzoek nodig in de vorm van  gerandomiseerde, gecontroleerde veldexperimenten. 

Zo heeft bijvoorbeeld dergelijk onderzoek aangetoond dat microkredieten in ontwikkelingslanden eigenlijk toch niet erg effectief zijn in het bevorderen van de groei van de economie. Duflo heeft een onderzoek daarnaar gedaan in Hyderabad (India). Ze toonde aan dat een dergelijk microkrediet geen verbetering liet zien in het bestrijden van armoede en ziekte. (gratis) Geld geven (zoals een basisinkomen) werkt dan veel beter , zo blijkt uit meerdere onderzoeken.

foto: Rutger Bregman in Tegenlicht

Natuurlijk wil je meteen weten wat deze vijf grote ideeën (of zijn het utopieën) zijn.

1.      Het gaat om een onvoorwaardelijk basisinkomen om een einde te maken aan armoede en waarna de titel gratis geld ook verwijst.  Zie ook http://driegeleding.blogspot.nl/2013/10/de-voordelen-van-een-basisinkomen.html

2.      Een korte werkweek van 15 of 20 uur om de door technologische innovaties structurele werkeloosheid aan te pakken.

3.      Een eerlijker belastingstelsel om de vermogens- en inkomensongelijkheid aan te pakken.

4.      Het uitroeien van armoede door effectieve vormen van ontwikkelingshulp.

5.      Een wereld zonder grenzen (vrij verkeer van mensen).    

Hij weet al deze radicale voorstellen gedegen en overtuigend uit te werken zodat ze heel geloofwaardig en plausibel worden en gesteund door goed wetenschappelijk onderzoek. Daarbij weet hij je ook steeds te verrassen met nieuwe invalshoeken.

Laten we het laatste idee als voorbeeld nemen. Bregman poneert de stelling dat de open grenzen, dus een vrij verkeer van mensen een geweldige economische impuls zal opleveren voor de wereldeconomie.  Hij baseert zich daarbij op cijfers van wetenschappers notabene van de Wereldbank. Tegenwerpingen zoals "immigranten pakken onze banen af", "immigranten drukken onze lonen", "immigranten zijn te lui om te werken" en "immigranten gaan nooit meer terug" worden een voor een grondig weerlegd. Opeens word je je bewust van de gangbare vooroordelen.

Toch realiseert Bregman zich ook de betrekkelijkheid van wetenschappelijk bewijs op mensen. Zo beschrijft hij de ontdekkingen van psycholoog Leon Festinger en vormgegeven in de cognitieve dissonantie theorie. Deze stelt dat mensen zo overtuigd kunnen zijn van de eigen diepste overtuigingen dat ze zelfs de realiteit ontkennen of verdraaien.  Met andere woorden: mensen laten zich niet gauw overtuigen als het om politieke, religieuze of culturele overtuigingen gaat.

Er is dus een crisis nodig om grote veranderingen, zoals beoogd met de genoemde grote ideeën, te bewerkstelligen. De economische en financiële crisis van 2007/2008 had er zo een kunnen zijn om het financiële stelsel en bancaire systeem volledig te herstructureren. Helaas is dat niet gebeurd en zullen we moeten wachten op een nieuwe crisis. Ten grondslag aan deze financiële crisis ligt een neoliberale visie waar de namen van Milton Friedman, Friedrich Hayek en Ayn Rand aan gekoppeld worden. De eerste twee personen zijn de leidende figuren geweest van een klein prominent groepje denkers en wetenschappers genaamd de Mont Pélerin Society (ontleend aan de naam van een Zwitsers dorpje), die regelmatig   bij elkaar kwamen vanaf 1947 om de politieke en economische situatie in de wereld te bespreken. Dit kleine selecte clubje en hun extreem liberale visie was volkomen afwijkend van de toen gangbare Keynesiaanse en meer socialistische visie.             Bregman gaat hier uitgebreid op in om duidelijk te maken dat een klein groepje idealisten toch een enorme maatschappelijke impact kunnen hebben en opeens mainstream kunnen worden. Zij moeten dan wel een alternatief naar voren kunnen brengen op het juiste moment (tijdens een crisis).  Er is dus toch hoop voor utopisten.   

De noodzaak van een kortere werkweek wordt in een YouTube filmpje van 15 minuten "Human not need apply" met vele voorbeelden overtuigend aangetoond. Meer dan 40% van de totale werkgelegenheid zal gaan verdwijnen door robotisering, automatisering en computerisering. Dat zijn niet alleen de eenvoudige fabriekswerkzaamheden maar ook het werk van chauffeurs, juristen, artsen en zelfs beroepen in de kunst- en cultuursector. Zie    https://www.youtube.com/watch?v=7Pq-S557XQU  

Zelden heb ik een boek zo nauwgezet en grondig gelezen en me steeds opnieuw weer verbaasd over de onverwachte resultaten die Bregman presenteert. Een ware meester. Dit boek zou verplichte (school-)kost moeten worden voor studenten van alle politieke,  sociale en economische  wetenschappen in het hoger onderwijs.  Het opent je de ogen, brengt je aan het twijfelen en biedt  hoopvolle vergezichten.  Van deze jongeman zullen we nog veel horen!   

Update.

Rutger Bregman heeft in mei 2017 een mooie TED-Talk gegeven in Vancouver Canada om de essentie van armoede en de relatie met het basisinkomen duidelijk te maken. Zie hier het resultaat.

           https://decorrespondent.nl/6768/kijken-mijn-ted-talk-over-het-onvoorwaardelijke-basisinkomen/940885214544-d9961ba3    

In november 2018 besteedde het VPRO programma Tegenlicht opnieuw aandacht aan het thema onvoorwaardelijk basisinkomen en laat Rutger Bregman opnieuw uitgebreid aan het woord. Het is een fascinerende uitzending ook al gebruikt hij nu liever de term maatschappij- of burgerschapsdividend en eerder ook de term negatieve inkomstenbelasting. De essentie is hetzelfde gebleven namelijk gratis geld aan iedere Nederlandse burger. Laten we beginnen. Het is tijd.
Zie ook: https://embed.vpro.nl/player/?id=VPWON_1284430&profile=vpro&sharing=1 

  

Duurzame Top 100

 

Dit jaar viel Duurzaamheidsdag op 10 oktober. Op die dag vinden er jaarlijks vele activiteiten plaats in het hele land, geïnventariseerd en gecoördineerd door Urgenda.

Daarnaast is het traditioneel ook de verschijningsdatum van de Duurzame Top Honderd in een speciale bijlage van het dagblad Trouw. Het is een uitverkiezing van mensen die zich het meeste hebben ingezet voor het thema duurzaamheid.
Ieder jaar is het een bonte willekeurige verzameling individuen uit verschillende maatschappelijke gebieden. Meestal zijn het prominente hoogleraren zoals:

Jan Rotmans(10^e),

Klaas van Egmond(21^e),

Herman Wijffels(23^e),

Jan Jonker(45^e),

Jacqueline Cramer(90^e) en

Louise Fresco (99e).

Van de groep politici zijn de belangrijkste:

Bas Eickhout (Europarlementariër en 1^e),

Stientje van Veldhoven (2^e Kamer D66 en  8^e),

Esther Ouwehand(2^e kamer PvdD en 15^e),

Marianne Thieme (2^e Kamer PvdD en 11e),

Liesbeth van Tongeren (2^e kamerlid GL en 39^e),

Sharon Dijksma (PvdA, staatssecretaris EZ en 57e) en

Ed Nijpels(1^e kamer en 88e).

Persoonlijk heb ik grote moeite met de laatste twee in dit lijstje. Als prominente PvdA-er en VVD-er, wiens partijen nu samen in de regering zitten, kun je stellen dat het kabinet Rutte zeker niet vooraan loopt als het om duurzaamheid gaat. Dijksma heeft als Staatssecretaris portefeuille landbouw en milieu in portefeuille, maar haar beleidsplannen zijn niet echt vooruitstrevend. Van Nijpels is bekend dat hij een groot netwerker is en grossiert in vele tientallen nevenfuncties. Zo was hij bestuursvoorzitter van het ABP en commissaris bij de inmiddels failliete DSB bank en in beide gevallen is zijn rol daar omstreden.     

Daarnaast ook een hele serie vertegenwoordigers van ngo’s zoals:

Anne-Marie Rakhorst(22^e) ,

Faiza Oulahsen (Greenpeace en 30^e),

Willem Lageweg(41^e),

Marga Hoek(directeur De Groene Zaak en 62^e).  

Uit de Ondernemershoek herkennen we:

Paul Polman (Ceo Unilever en 4^e),

Feike Sijbesma (Ceo DSM en 17^e),

Peter Bakker (ex-CEO TNT en 19e),

Peter Blom (Ceo Triodosbank en 83^e),

Ruud Koornstra (59^e).

Opvallende afwezige is Frans van Houten (Ceo Philips). Op de internationale Sustainability AEX-index scoort Philips wel goed, maar vanwege de ontslagen en aangekondigde splitsing tussen de Lighting- en Medical Systemsdivisie ligt hij onder vuur.

Natuurlijk ook een hele lijst met minder bekende Nederlanders. Een aantal verdienen bijzondere aandacht.
Allereerst Daan Roosegaarde(5^e), de industrieel ontwerper die met zijn bureau al vele innovatieve producten heeft gelanceerd. Binnenkort wordt het ontworpen interactieve fietspad met lichtgevende kiezels aangelegd tussen Nuenen en Eindhoven.

 

 

 
Thomas Rau (6^e)  is ook een bijzondere verschijning op deze lijst als architect. Hij heeft prachtige duurzame gebouwen gerealiseerd in een organische stijl zoals hoofdkantoor Triodosbank en een aantal scholen. Recent het mooie nieuwe Christiaan Huygenscollege in Eindhoven. Thomas Rau draagt ook actief de duurzaamheidsvisie van Cradle tot Cradle uit.

Echte nieuwkomer is de hele jonge student/ondernemer Boyan Slat (16^e) die recent  € 2 miljoen  heeft opgehaald via crowdfunding om de eerste fase van zijn project, het opruimen van plastic uit de oceanen, te realiseren.   

De jury bestond dit jaar uit 13 personen, waaronder 8 vrouwen en 5 mannen. Marjan Minnesma die als directeur Urgenda al drie achtereenvolgende jaren op de eerste plaats eindigde is dit jaar jurylid.  Persoonlijk hecht ik niet zoveel waarde aan de positionering omdat de personen en hun achtergrond zo enorm verschillend zijn. De een is politicus, de ander wetenschapper, activist danwel ondernemer. Het is moeilijk om eenduidig de persoonlijke impact te meten op het thema duurzaamheid, het is nu hooguit een populariteitslijstje. Persoonlijk vind ik het curieus dat milieugoeroe 's als Wouter van Dieren en Lucas Reijnders niet meer in de top 100 voorkomen.

Voor meer informatie kijk ook:  
http://fontysduurzaam.blogspot.nl/2013/09/interactief-duurzaam-ontwerpen.html

http://fontysduurzaam.blogspot.nl/2013/04/heijmans-utiliteit-meer-aandacht-voor.html

http://fontysduurzaam.blogspot.nl/2012/11/symposium-duurzaamheid.html

Technische Bedrijfskunde van Fontys actief bij de Marathon

Marathon Eindhoven 2014 en Fontys.

Op zondagmiddag 12 oktober heeft Fontys zich  op verschillende  manieren verdienstelijk  gemaakt tijdens de 31 e marathon in Eindhoven .  Er deden dit jaar weer een record aan hardlopers mee, zo'n 19.5025 in totaal verdeeld over meerdere afstanden. Voor de hele marathon deden 1.750 renners mee en voor de halve marathon zo'n 8.000 renners .
Men hoopte stiekem op een toptijd vanwege het weer en weinig wind.Het werd  geen wereldtijd onder de 2 uur, maar toch een aardige tijd van 2:06:21 en afgelegd  door Regassa. Dat was flink onder de toptijd van 2:02:57 die in september in Berlijn gelopen was.
Bij de vrouwen won de Poolse Lewandowska in 2:28:33

Met deze tijdelijke opblaaspoort markeert Fontys haar motto.

Vanaf de zijkanten worden de renners uitbundig  aangemoedigd.

 Nog een paar hoeken om.

Onder het rennen is er zelfs nog tijd voor een grap.

De laatste kilometers worden door Monique Engelen  zelfs met een glimlach afgelegd.

De collega’s  Muriël van Alphen, docent Logistiek en QRM en Monique Engelen van het bedrijfsbureau van Fontys Bedrijfsmanagement, Educatie en Techniek zijn apetrots op hun prestatie.  

 Na afloop tonen Muriël en Monique trots hun medaille .